BERGEN OP ZOOM – Het heeft al met al ruim vier en een half jaar geduurd, maar vanmiddag was het eindelijk zover. Ter afronding van de restauratie van vestingbastion Gadelière (sommigen schrijven: Gadellière of De Gadellière) is de herplaatste gevelsteen van 1743 onthuld. In het bijzijn van omwonenden, cultuurhistorici en vestingbouwdeskundigen presenteerde 'Menno van Coehoorn' -een gelegenheidsrol vertolkt door de lokale acteur Guido Elzakkers- het voltooide vestingwerk. Samen met ravelijn Op den Zoom en de Waterschans is dit bastion het laatste restant van de eens zo roemrijke vestinggordel rondom de oude stad.
Het was in maart 2012 dat vanuit de Bergse gemeenteraad het idee kwam om in de nieuwbouwwijk ScheldeVesting ook originele, historische bouwornamenten uit het gemeentelijke depot te integreren. Daarmee zou de verbinding tussen de oude en nieuwe stad meer gestalte kunnen krijgen. PvdA-raadslid Han Verbeem deed het voorstel om de de gevelsteen van Gadelière terug te plaatsen in de vestingmuur aan het Smitsvestje. De steen lag immers jarenlang te verstoffen op de binnenplaats van het Markiezenhof. Het College deed de toezegging om de steen terug te plaatsen op de originele plek: aan de kant van de gracht.
Vakmanschap
Bastion Gadelière is als laatste onderdeel van de vesting van Van Coehoorn gebouwd; de aanleg van de hele vestinggordel duurde bijna een halve eeuw. De fortificatie is vernoemd naar kolonel Gaspar Stephan de Gadellière, een hoge militair die halverwege de 18e eeuw in dienst was van de Republiek der Nederlanden. Namens het college spraken de GBWP-bewindslieden Arjan van der Weegen (cultuur) en Patrick van der Velden (ruimtelijke ontwikkeling) bij de onthulling van de steen vooral hun waardering uit voor het voortreffelijke vakmanschap van de restauratiemetselaars. De gerestaureerde muurwerken vormen de afronding van een trotse nieuwbouw in oude stijl: de grachtenpanden staan als échte herenhuizen langs de vestingmuur. Speciaal opgeleide jongeren zijn jarenlang in de weer geweest om de verweerde stenen opnieuw in te voegen, zo wordt tijdens de rondleiding verteld. De muren van Gadelière bleken bovendien incompleet. Grote stukken lagen onder de grond en delen waren weggebroken voor leidingen en nieuwe straten.
In oude staat hersteld
De vestingvorm is zoveel mogelijk in de oude staat hersteld; behalve aan de oostelijke kant waar téveel van de muur en gracht verdwenen was. Hier is slechts een deel van tien meter bewaard gebleven. Waarschijnlijk heeft de nu herplaatste gevelsteen in dit gedeelte gezeten, is het vermoeden van deskundigen. Daarom is de steen herplaatst in een ander deel van het bastion, op een plek aan de noordzijde waar deze goed zichtbaar is.
Meer werk aan de winkel
Met de oplevering van het gerestaureerde bastion is het werk nog niet voltooid. Ook andere delen van de vroegere 'zoute vest', zoals het hoornwerk Beckaff en de tenaille Van Dun, worden in ere hersteld. Hier zal het werk iets lastiger zijn: delen van deze vestingwerken lopen onder de nieuwe huizen door en bij een verbreding van de haven is omstreeks 1880 een deel van de oude muur gesloopt. Ook de bewaarde gevelsteen van de tenaille Van Dun zal een plaats krijgen in het oude muurwerk.
Foto's: Hans-Jorg van Broekhoven