Illustratie: een tekening gemaakt over de bevrijding van Bergen op Zoom op 27 oktober 1944, 's middags 16.40 uur. Foto's: Achter de Zoom werd echter nog volop gevochten; vanachter de Zoomlinie hadden de Duitsers zich ingegraven en bestookten van daaruit met moritiervuur de stad. De huizen langs de Noordzijde Zoom en de Halsterseweg liepen daarbij zware schade op. Ter vergelijking: de Zoomdam op 31 oktober 1944, na de inname door de Canadezen, en de huidige situatie in oktober 2018. Zo ook bij de Noordzijde Zoom en de Rozenstraat. De bewoners van zwaar getroffen huizen hebben de Nederlandse vlag uitgehangen. (Tekst: Han Verbeem, beeldmateriaal: collectie het Markiezenhof)
BERGEN OP ZOOM – Vandaag is het precies 74 jaar geleden dat Bergen op Zoom door de Canadese troepen van de 4e Pantserdevisie is bevrijd. Om tien over half vijf 's middags naderden de sherman-tanks de Grote Markt en werd de Nederlandse driekleur gehesen op het balkon van hotel De Draak; dit geldt als het moment van de Bergse bevrijding. Toch was de strijd nog niet voorbij. De Duitsers hadden zich ingegraven achter de Zoomlinie, aan de noordzijde van de stad achter de Noordzijde Zoom.
Dagenlang werd er nog gevochten, waarbij zowel onder de Canadezen als de burgerbevolking slachtoffers vielen. Op 29 oktober wist het Lincoln-and-Welland Regiment via een Baileybrug de Zoom over te steken ter hoogte van de Buitenvest. Ter plaatse is later de Lincolnbrug aangelegd.
Zoomlinie
De Duitse bezetters hadden de Zoomlinie sterk verdedigd. Zo zijn de betonnen blokken langs de Zoom aangelegd om de gealieerde tanks tegen te houden; deze zijn nog steeds zichtbaar. Ook de brug over de Zoom bij de Van Overstratenlaan was opgeblazen. De Canadezen hadden grote moeite om de Zoomlinie in handen te krijgen. Op 31 oktober 1944 werd het laatste Duitse verzet gebroken en wisten de Canadezen de versperring bij de Zoomdam op te blazen. Het Canadese bevrijdingsregiment kon verder noordwaarts, richting Sint Filipsland. Bergen op Zoom was toen écht vrij, de rest van Zuid-West Nederland zou daarna volgen. Noordelijk Nederland bleef in Duitse handen en moest nog de hongerwinter van '44/'45 doorstaan. Pas in mei 1945 was heel Nederland bevrijd.
Slag om de Schelde
De gebeurtenissen in de nadagen van oktober en de strijd om de Zoomlinie staan centraal in het openluchtspektakel 'Supersum', dat in oktober 2019 plaatsvindt, als 75 jaar bevrijding herdacht wordt. De bevrijding van Bergen op Zoom en westelijk Brabant, en de zware gevechten in het najaar van 1944, staan bekend als de Slag om de Schelde. Woensdrecht, Huijbergen en Hoogerheide zijn vrijwel geheel verwoest; Bergen op Zoom bleef echter grotendeels gespaard van het oorlogsgeweld- afgezien van de gevechten bij de Zoomlinie en de inslag van enkele V1-raketten bij de rand van het stadscentrum (bij het voormalige V&D-gebouw en bij het vroegere politiekantoor aan de Wassenaarstraat). Daarom wordt jaarlijks de Mariaommegang gehouden als dankstoet ter ere aan Maria, voor het behoud van de stad tijdens de oorlog.