BERGEN OP ZOOM – Vandaag is het langverwachte gemeentelijk eindonderzoeksrapport uitgebracht naar de bouw, de daaropvolgende problemen met de rvs-draagconstructies en de uiteindelijk sluiting in maart 2018 van zwembad De Schelp. Het rapport is opgesteld door Proof Adviseurs in opdracht van de gemeenteraad en wordt aanstaande dinsdag in de raadscommissie besproken.
De onderzoekers schetsen aan de hand van 31 interviews een vernietigend beeld van de ambtelijke cultuur in de gemeente Bergen op Zoom: een hiërarchische ambtelijke structuur, te weinig zelfkritiek en onduidelijkheid over de verantwoordelijkheid zouden debet zijn aan het feit dat er (té) laat werd ingegrepen bij de bouwundige mankementen.
Het 116 pagina's tellende rapport draagt de nogal ambtelijk geformuleerde titel 'Van een duik in het verleden naar een veilig construct van samenwerking, good governance in een zwembadklimaat'. De onderzoekers hebben interviews gehouden met (voormalige) raadsleden, wethouders, ambtenaren en bouwkundige betrokkenen. Zo wordt een chronogisch beeld geschetst vanaf de bouw in 2001 tot de sluiting in 2018. De recente problemen, van na de renovatie en de kortondige heropening, zijn niet in dit onderzoek betrokken. Sinds 13 oktober van dit jaar is De Schelp dicht na aanhoudende gezondheidsklachten van bezoekers en medewerkers. De oorzaak is nog steeds niet gevonden.
Hiërarchische gesloten cultuur met onvoldoende zelfkritiek
In het rapport schetsen de onderzoekers een beeld van een "verkokerde ambtelijke organisatie" met een tunnelvisie, "waarbij afdelingen erg gericht waren op alleen de eigen taak." Daarbij overheerste volgens het eindrapport tot enkele jaren geleden "een traditionele en hiërarchische gesloten cultuur, waarbij men onvoldoende kritisch was op zichzelf en elkaar. Men leek niet de vrijheid te voelen om de ander aan te spreken." Inmiddels zou echter de weg zijn ingeslagen naar "een meer open cultuur", aldus het onderzoeksbureau.
Tekortkomingen in de samenwerking met BV
Verder constateert het rapport een niet werkende wijze van samenwerking (en toezicht) van de gemeente met de BV die het zwembad exploiteert. "Door tekortkomingen in de samenwerking lijkt dus pas in een laat stadium de juiste informatie op de juiste plek te zijn aanbeland en op waarde te zijn geschat", zo valt te lezen. Wel stellen de onderzoekers dat er tevens 'externe' factoren waren die bijdroegen aan de desinformatie: bij inspectierapporten zou wel melding zijn gemaakt van mogelijke problematiek in de hoofddraagconstructie "maar dat de nadruk en urgentie van de RVS-problematiek in die rapporten bij de ophangconstructies is gelegd."
Aan het eind van het rapport doen de onderzoekers de gemeenteraad een zestal aanbevelingen om de 'governance' (samenwerking met en toezicht op de bedrijfsvoering van De Schelp) te verbeteren:
Aanbeveling 1: Institutioneel. 'Beleg taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden en de bijbehorende (gescheiden) rollen door en voor de gemeente expliciet, weloverwogen en beargumenteerd'.
Aanbeveling 2: Procedureel. 'Richt procedures in die borgen dat de afzonderlijke rollen, taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in onderlinge samenhang naar behoren kunnen worden vervuld en leg deze procedures vast.
Aanbeveling 3: Relationeel. 'Creëer een cultuur van openheid, transparantie, elkaar (positief-kritisch) aanspreken en gedeelde verantwoordelijkheid, door alle lagen van de gemeente'.
Aanbeveling 4: Regelmatige evaluatie. 'Evalueer de institutionele, procedurele en relationele governance regelmatig en maak naar aanleiding daarvan de benodigde aanpassingen'.
Aanbeveling 5: Regiefunctie bij verzelfstandigen of uitbesteden: 'Als wordt gekozen voor verzelfstandigen of uitbesteden, richt dan de regiefunctie zo in dat via stelselmatige controle en verantwoording wordt getoetst op deskundigheid, ervaring en adequate taakuitvoering'.
Aanbeveling 6: Informatievoorziening: 'Zorg ervoor dat nieuwe informatie over de taakuitvoering op de juiste tafels terecht komt en dat naar die informatie wordt gehandeld'.
Tenslotte geven de onderzoekers, bij wijze van een zevende aanbeveling, wat extra stof tot nadenken mee. Eens onderzoeken of een vergelijkbare aanpak en werkwijze ook elders binnen de ambtelijke organisatie "van waarde zou kunnen zijn", wordt heel voorzichtig aangedragen. Een opzienbarende aanvulling, die best wat zegt zegt over hoe de interne werkwijze van de gemeente door de onderzoekers is ervaren.
(Tekst & foto: Hans-Jorg van Broekhoven)