Foto's: herstelde onderdelen van de West-Brabantse waterlinie omvatten ondermeer het Ravelijn Op den Zoom (1704), de Waterschans (1584) en Fort de Roovere (1628). Natuur, waterbeheer en behoud van het landschappelijk erfgoed gaan hierbij hand in hand. (Tekst: Han Verbeem, foto's: Hans-Jorg van Broekhoven).
BERGEN OP ZOOM – Meer dan tien jaar duurde de inspanningen van het natuur- en landschapsherstel. En dat allemaal dankzij Landschappen van Allure. Een provinciaal ontwikkelingsprogramma waarbij de gelden uit de verkoop van Essent zijn aangewend voor versterking van het unieke Brabantse landschap.
In totaal is voor Landschappen van Allure 128 miljoen euro geïnvesteerd in natuuronwikkeling in Brabant; daarvan is 52 miljoen euro subsidie vanuit de provincie en het overige deel is door gemeenten en andere projectpartners bijgedragen. Het gaat om acht projecten, onderverdeeld in 73 deelprojecten.
Getransformeerd
Wie de foto´s van pakweg vijftien jaar terug vergelijkt met de huidige situatie, merkt hoezeer het landschap is veranderd. Zoals bij de fortenlinie van Fort de Roovere. Saaie agrarische velden zijn getransformeerd tot natuurrijke zones met biodiversiteit, de verwaarloosde bossen zijn teruggebracht in de originele historische staat. De grachten zijn opnieuw aangelegd, de vestingwallen hersteld en de overwoekerende bebossing is verwijderd. Ook de markante uitkijktoren van Pompejus is mede gerealiseerd door Landschappen van Allure; hetzelfde geldt voor de restauratie van de Waterschans aan de Binnenschelde, van oudsher bekend als de 'Kop van 't Hoofd'. En ook het Ravelijn is hersteld, als enig intact overgebleven onderdeel van de Vesting van Van Coehoorn.
Officiele afronding project
Vrijdag 25 januari hebben de provincie en projectpartners 'Landschappen van Allure' officieel afgerond. Daarbij sprak gedeputeerde Johan van den Hout (SP) zijn bewondering voor de tomeloze inzet van alle betrokkenen niet onder stoelen of banken: “Inwoners, overheden, organisaties en ondernemers hebben hun verantwoordelijkheid genomen. Zonder hen was deze blijvende ecologieboost nooit gelukt", aldus de provinciebestuurder. "En alle projecten die met Landschappen van Allure in gang gezet zijn, blijven doorontwikkelen."
Fier overeind
De gewestelijk bewindsman verwacht dat de fysieke resultaten over tientallen jaren nog altijd 'fier overeind' zullen staan. "De terugkoppeling die wij van Brabanders ontvangen, benadrukt dat de participatie met de natuur gelukt is. In de hele provincie horen we dat inwoners plekken ontdekken waarvan ze het bestaan niet kenden. Terwijl ze gewoon op fiets- of wandelafstand van hun woning liggen”, aldus Van den Hout. Behalve projecten op de Brabantse Wal zijn er vanuit Landschappen van Allure ook elders in Brabant landschaps- en natuurzones gerealiseerd, zoals bij het Groenewoud (Tilburg/Den Bosch/Eindhoven) en de Maashorst (De Peel).
De natuur van de Brabantse Wal en de historische landschapscontouren van de West-Brabantse Waterlinie zijn ook in dichtvorm beschreven:
Juvante Sequi
Glooiende velden tot ver aan de einder
ruisende bossen vol glinsterend douw
weelderig water stromend langs
wuivende oevers met kragen van riet
vindt hier de weg naar de zilte zeearm.
Daar ligt ze, als een bruid in de morgen
ongenaakbaar en stil aan de Schelderand
elke dag nieuw en toch zo vertrouwd
eeuwenoud landschap van de Zoom
vol van allure: de groen-blauwe trots!