NIEUWSANALYSE
BERGEN OP ZOOM – Maandagmiddag 2 september is het zover. Voor het eerst sinds de gedwongen sluiting van 7 maart 2018 gaan de deuren van het gerenoveerde zwembad De Schelp weer open voor het publiek. Er kan opnieuw gezwommen worden en ditmaal gelukkig ook véilig. Anderhalf jaar later en 540.000 euro aan misgelopen opbrengsten én ruim drie miljoen aan herstelwerken armer, volgt nu de feestelijke heropening.
Het heeft ruim 25 jaar moeten duren voordat Bergen op Zoom het zwembad kreeg dat door de politiek is beloofd bij de verkoop van Gageldonk, waarvan met name het openluchtbad nog steeds door veel Bergenaren wordt gemist. Want de feitelijke oorzaak van het het debacle ligt in 1994.
Na de gemeenteraadsverkiezingen van dat jaar ontstond een coalitie van PvdA, VVD, D66 en CDA. In het bestuursakkoord waren destijds hoge ambities opgenomen voor toerisme en recreatie. Er moest een nieuw zwembad komen, dat de basis zou worden van een daaromheen te ontwikkelen sportcluster. De gemeente zou de kosten van het zwembad voor haar rekening nemen en het verdere cluster zou door particuliere investeerders gefinancierd moeten worden.
Van het laatste kwam echter in de praktijk niets terecht en dat was voor toenmalig PvdA-wethouder Piet van den Kieboom de reden om een minderheidsstandpunt in te nemen in het college. Hij pleitte vóór een renovatie van het bestaande zwembad in Gageldonk. De coalitiegenoten namen hem dat niet in dank af en tijdens een spoedraadsvergadering is Van den Kieboom op 23 oktober 1995 de laan uitgestuurd. Dit ondanks protesten van bewoners uit Gageldonk.
Behoud Gageldonk wilde men niet
Voor het behoud van het oude zwembad (bouwjaar 1972) met openluchtbad bestond geen politiek draagvlak. Een meerderheid van de raad vond de bouw van vrijesector-koopwoningen op de plaats van het bad belangrijker dan het behoud van deze zwemvoorziening voor wijk Oost. Bovendien werd voor veel raadsleden het terugdraaien van het prestigeproject -inzet van de verkiezingen- als politiek gezichtsverlies gezien. Het nieuwe bad moest er komen. Oók zonder sportcluster. Koste wat kost.
Complex
Uiteindelijk blijkt het nieuwe zwembad 30 miljoen gulden (omgerekend 13,6 miljoen euro) te kosten. De gemeenteraad heeft na een Europese aanbestedingsprocedure gekozen voor het ontwerp van de combinatie bureau Zwarts en Jansma uit Den Haag en industrieel architect prof. dr. Jan Brouwer uit Groningen. Het zwembad van vijftig bij tachtig meter, met het karakteristieke schelpvormig dak, is opgezet volgens een driebadenprincipe.
“Het programma van het zwembad is bijzonder complex”, aldus de architectencombinatie. “De gevraagde ruimte combineert een 25-meter-wedstrijdbad met tribune, een zogenaamd 'doelgroepenbassin', een recreatiebassin met glijbanen, peuterbassin en een uitzwembassin aan de speel- en ligweide. Naast de publieke functies telt het complex de nodige kleedruimten, horecavoorzieningen, zonnestudio's en administratieve ruimten.”
De hoofddraagconstructie bestaat uit een aantal stalen spanten. “Deze staan op een regelmatige moduulmaat van vijf meter, maar zijn allemaal verschillend van vorm. Wel zijn de gebogen spanten samengesteld uit identieke cirkelsegmenten”, aldus de architecten.
Haarscheurtjes in het metaal
Bij de hoofddraagconstructie zijn roestvaststalen (RVS) verbindingsstukken toegepast die, naar later zal blijken, gevoelig zijn voor corrosie. Onder invloed van chloor ontstaan haarscheurtjes in het metaal en treedt roestvorming op. Ten tijde van de bouw waren de risco's van RVS bij overdekte zwembaden al bekend. In 1985 bezweek in Zwitserland het dak van een zwembad als gevolg van verzwakte roestvaststalen onderdelen. Daarbij vielen 12 doden en 19 gewonden.
Enkele jaren na oplevering van De Schelp kwamen ook in Nederland steeds meer voorbeelden van (bijna)ongevallen, zoals in Steenwijk waar in 2001 het dak instortte en in Tilburg (2011) waarbij een baby om het leven kwam toen een geluidsbox naar beneden viel door een afgebroken constructie. Al in 2004 publiceerde het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer een richtlijn voor inspectie en onderhoud van constructies, waarin werd gewaarschuwd voor de problemen met bepaalde RVS-soorten.
Kat in de zak
Ook in Bergen op Zoom blijkt het zwembad onveilig. Het zwembad dat er in 1995 móest komen, omdat prestige en de economische belangen van de grondverkoop voor de raad zwaarder wogen dan politiek gezichtsverlies, blijkt als koop een kat in de zak. Ondanks de alarmerende signalen na onderzoeken en inspecties heeft het tot 7 maart 2018 geduurd voor het college en de zwembaddirectie besloten De Schelp voor het publiek te sluiten.
Ook het dak blijkt niet in orde
Na de verkiezingen van maart 2018 maakt het nieuwe college de schade op. De herstelwerkzaamheden kosten in totaal op 2,7 miljoen euro – inclusief kosten voor groot onderhoud die eerder uitgevoerd moeten worden dan gepland. Wél zou het zwembad dan meteen verduurzaamd worden door de plaatsing van zonnepanelen op het dak. Daarvoor had de gemeente een subsidie aangevraagd van 319.000 euro. Maar in januari van dit jaar komt het college op deze plannen terug; wethouder Stinenbosch wil de panelen pas over enkele jaren plaatsen, als het dak van De Schelp aan vernieuwing toe is.
Nog geen drie maanden later komt het verrassende nieuws. Het dak is versleten en blijkt wel dégelijk vervangen te moeten worden. In de commissie moet Stinenbosch aan de raadsleden toegeven, dat de inspecteurs alleen een 'visuele inspectie' hadden uitgevoerd, zonder zich in de werkelijke bouwkundige staat van het dak te verdiepen. De extra kosten: 360.000 euro.
Feest?
Maandagmiddag is het desondanks feest en viert het Bergse stadsbestuur de opening van een geheel vernieuwd zwembad, dat als een spreekwoordelijke feniks uit de as is herrezen. Inderdaad is het resultaat indrukwekkend, vooral door de inzet van de vakmensen. Zelfs een korte brand heeft het renovatieproces niet laten vertragen.
Toch zal het niet voor iedereen feest zijn. Een raadsonderzoek naar de politiek-bestuurlijke missers is immers nog steeds gaande. Gelukkig is er voor degenen die het van de zonnige kant bekijken ook een positief aspect. Want in een miljoenendebacle als dit kunnen de kosten voor een feestmiddag er ook nog wel bij. Het is een schamele pleister op een gevoelige financiële wond.