
(Illustraties: Pixabay / Mohamed Hassan)
Hoe heeft de financiële ellende van de gemeente Bergen op Zoom toch zo kunnen gebeuren? Die vraag is Joost door een aantal lezers gesteld. Vorige keer ging hij in zijn rubriek ‘Joost mag het weten’ in op de problematiek van Bergse Haven en Nedalco. Vandaag komt een andere oorzaak aan de orde: de hoge investeringen (eind 2017).
door: Joost Pals, gemeenteraadslid en financieel woordvoerder van de VVD
Op de eerste plaats zijn de investeringen van een gemeente anders dan de investeringen van een bedrijf. Want bij een bedrijf gaat het om productiemiddelen. Bij de aanschaf van een machine wordt gekeken naar wat de opbrengst zal gaan zijn. Hoe de inzet van de machine bijdraagt aan het resultaat van het bedrijf.
Maatschappelijke investeringen
Een gemeente heeft te maken met maatschappelijke investeringen. Investeringen waar geen of slechts beperkte financiële opbrengsten mee worden gerealiseerd. Het vernieuwen van een stoep is mooi, maar het brengt de gemeente geen geld in het laatje. De gemeente investeert dan vanwege het maatschappelijk effect. Zo geldt dat voor tal van andere zaken. Denk bijvoorbeeld aan een schouwburg. Ja, daar staan wel inkomsten door de verkoop van kaartjes tegenover, maar het zijn geen bedrijfseconomische investeringen.
Verkiezingen
Investeringen hebben aantrekkingskracht in de politiek. Het zijn vaak grotere projecten waarmee je de verkiezingen in kunt gaan: kijk ons dit toch maar eens gerealiseerd hebben!”
Omdat de kosten verspreid worden over 40 jaar merkt de kiezer de consequenties niet direct. Huisvesting voor bouwclubs? Een investering van 5 miljoen? Per jaar is het ‘maar’ 125.000 euro afschrijving. Het besluit wordt genomen. De bestuurder kan zich op de borst kloppen. Maar de kosten drukken vele decennia lang op de begroting. Jaar in jaar uit. Wie dan leeft die dan zorgt.
Informatie niet toegankelijk
Een andere oorzaak is, dat in de begroting en de jaarstukken de informatie over de investeringen niet toegankelijk is opgenomen. Zeker als je dat vergelijkt met de exploitatie. Die wordt keurig netjes uitgesplitst naar verschillende beleidsterreinen weergegeven. Over de investeringen en afschrijvingen wordt gerapporteerd, maar dan vooral in een bijlage op het detailniveau, tot haast letterlijk de lantaarnpalen aan toe. Daarmee komt het zicht op de hoofdlijnen nauwelijks tot z’n recht.
Timing
Tot slot is ’timing’ een factor. Na Bergse Haven en Nedalco was een lang pad van herstel ingezet. Langzaamaan ging het wat beter met de gemeentelijke financiën. Maar niet alleen de schulden namen af, ook het gevoel van urgentie. Een terugval naar oud gedrag. Mooie huisvesting (Eventum en bouwclubs), een dure voordeur bij de Gertrudiskerk, vernieuwing bij het Markiezenhof en De Maagd, het kon toch allemaal weer? De discipline was weg.
Mooie dingen doen
‘Timing’ speelt op nog een andere manier een rol. Want de terugval naar oud gedrag vond plaats eind 2017, in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018. Dat is geen toeval. Bij verkiezingen is ‘mooie dingen doen’ populairder dan een boodschap van soberheid. Elke partij doet dat daaraan mee. Ook mijn partij. Het is natuurlijk ook leuk om mooie dingen te doen. Maar beste lezer, vergeet in het stemhokje niet dat al die mooie dingen wel betaald zullen moeten worden. Een belangrijke oorzaak van de financiële ellende is dat beloftes over ‘mooie dingen doen’ beloond worden via het stembiljet.