(Illustraties: Pixabay / Mohamed Hassan)
Hoe heeft de financiële ellende van de gemeente Bergen op Zoom toch zo kunnen gebeuren? Die vraag is Joost door een aantal lezers gesteld. Na Bergse Haven en Nedalco en de hoge investeringen (eind 2017) nu de derde hoofdoorzaak: het tekort op de exploitatie (eind 2019-2020).
door: Joost Pals, gemeenteraadslid en financieel woordvoerder van de VVD
Bij de exploitatie is er een oorzaak die al bij de investeringen aan de orde kwam: mooie dingen doen is populairder dan een boodschap van soberheid. Of het nu gaat om de sociale voorzieningen, om straten die goed geveegd worden, of verenigingen die subsidie ontvangen. Het is niet populair om daarop te beknibbelen. Net zo min als het verhogen van de belastingen dat is.
Ambtenaren
Een bijkomende oorzaak is dat de exploitatie gaat over de uitvoering van de gemeente. Veelal ook dóór de gemeente. Het zijn ambtenaren die bezig zijn met die uitvoering, het is hun baan. Niets menselijks is hen vreemd: die baan willen ze graag behouden. Wat ze doen vinden ze heel belangrijk. Liefst met meer collega’s, zodat het nog fraaier gedaan kan worden. Laatst nog, dus midden in de huidige financiële problematiek, vertelde een gemeenteambtenaar over de grootse nieuwe ambities die haar afdeling heeft.
Het begint met één ambtenaar, die heeft secretariële ondersteuning nodig, vervolgens een andere collega erbij. Dat behoeft een leidinggevende. Daarover moet vergaderd worden, etcetera. Een echte aanrader is de Britse comedyserie ‘Yes, Minister’. Het is satire maar het geeft een treffende schets van ambtenarij én politiek. Actueel tot de dag van vandaag.
Geen rem
Het uitdijen komt omdat de rem daarop beperkt is. Bij een bedrijf is er tegenwicht omdat de eigenaar een goed financieel resultaat wil zien. Dan is er naast groeien ook nog snoeien. Dat ontbreekt bij een gemeente. Het afdelingshoofd, de manager en de gemeentesecretaris hebben er geen intrinsiek belang bij om het werk te doen met minder ambtenaren. Het omgekeerde gebeurt: er is altijd wel een aanleiding om te pleiten voor méér ambtenaren. In een variant zie je dat ook terugkomen bij het ziekteverzuim. Dat is fors hoger dan in het bedrijfsleven. Niet vreemd, want er is vervangingsbudget zodat bij verzuim kan worden ingehuurd. Nog een tegenwicht dat daarmee is weggenomen, maar wel tot extra kosten leidt.
Sociaal domein
De exploitatie van Bergen op Zoom is de afgelopen paar jaar flink toegenomen. Het sociaal domein, vooral de WMO, is een belangrijke factor. Deels om een verandering (’transformatie’, in jargon) mogelijk te maken en de kosten op de lange termijn in de hand te houden. Dat vraagt bij aanvang meer geld: de kosten gaan voor de baat uit. Maar ook omdat men grotere ambities heeft dan dat er budget is.
Niet vol te houden
Het sociaal domein is bepaald niet het hele verhaal. Want al zijn de kosten daar toegenomen, wanneer je de vergelijking maakt met andere gemeenten, dan geeft Bergen op Zoom al sinds jaar en dag fors meer uit aan cultuur, sport en musea. Dat gaat om zo’n 8 miljoen per jaar méér dan wat je zou verwachten op basis van het gemiddelde in Nederland. Dat is iets wat een gemeente in financiële problemen niet kan volhouden.
Niet in control
Als laatste oorzaak: een gebrekkige grip op de realisatie. De gemeente is niet ‘in control’. Afgelopen week heeft de gemeenteraad de jaarstukken over 2019 ontvangen. De realisatie wijkt ruim 13 miljoen euro nadelig af van de begroting, terwijl men pretendeert om zogenaamd “realistisch” te begroten.
- Volgende keer werpt Joost een blik op de oplossingen.
“Columns, rubrieken en blogs betreffen een mening of idee van de auteur in kwestie. Natuurlijk staan we als redactie achter deze schrijvers, anders zouden we hun werk niet publiceren. Maar een tekst als deze hoeft niet per sé onze journalistieke mening te vertegenwoordigen. Integendeel, wij worden ook graag ‘geprikkeld’ door columnisten, gastschrijvers, analisten en bloggers. Al proberen we onze algemene berichtgeving zo objectief mogelijk te houden.“