(Foto: Green Chemistry Campus, Bergen op Zoom)
BERGEN OP ZOOM – Petra Koenders is één van de drie nieuwe wethouders die het Bergse college van B&W gaat versterken. Volgende week is de benoeming van de lokale bewindslieden, in een online raadsvergadering. De Bergenaren zullen de nieuwkomers op afstand leren kennen. Maar wie ís Petra eigenlijk? In een interview met KijkopBergenopZoom.nl vertelt ze over haar achtergronden, haar ambities en haar missie. Een bewindsvrouw die vooral géén PvdA-wethouder wil zijn, ondanks haar politieke kleur: “Als zakenwethouder ben ik niet aan een kleur gebonden. Ik ben wethouder voor iederéén!”
door: Han Verbeem
Petra Koenders (52), moeder van drie kinderen, woonachtig in Breda en oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Limburg. Als zelfstandig ondernemer staat ze momenteel aan het hoofd van de Green Chemistry Campus (GCC) in Bergen op Zoom. Eerder was zij directielid van de Avans Hogeschool in Breda en daarvoor werkzaam bij telecombedrijf Ericsson in Rijen. Zij studeerde in de jaren ’80 informatica in Eindhoven; eerst een doorliep ze een hbo-opleiding aan de Hogeschool Eindhoven (het tegenwoordige Fontys) en vervolgens een universitaire vervolgstudie bij de TU.
Petra, hoe reageerde je toen je door formateur Arjan van der Weegen werd gebeld met de vraag of je wethouder wilt worden?
“Eigenlijk was ik een beetje flabbergasted en tegelijk blij verrast. Mijn eerste gedachte was: wat overkomt mij nu? Ik ben helemaal niet zoekende en ik heb het heel druk. Tegelijkertijd was ik wel enorm getriggerd door het aanbod want het wethouderschap lijkt me enorm interessant. Ik heb eigenlijk nooit een carrièreplan voor ogen gehad maar sta wel open om ook dit een keer te doen. Ik hoorde gelijk een kans.”
Je bent werkzaam in bedrijfsleven met een achtergrond als directeur bij de Green Chemistry Campus (GCC), Avans Hogeschool en Ericsson. Is het dan geen grote overstap naar het Bergse gemeentebestuur?
“Ik ben altijd al zeer breed georiënteerd geweest. Als directeur-bestuurder ben je zowel doelgericht als geïnteresseerd hoe het met iedereen gaat. Ja, het is heel anders maar tegelijk ook niet. Wat ik fijn vind en wat ik ook bij Avans vond, is het werken aan een missie. Je hebt met elkaar een bepaalde doelstelling te behalen. Geef mij een uitdaging en dan ga ik ervoor. Een stad is natuurlijk niet vergelijkbaar met een IT-opleiding runnen of een mobiel netwerk uit te rollen. Er zit ook een rode draad in: je werkt met elkaar, je bent onderdeel van een schakel en hebt een opdracht te vervullen. Die integriteit zit zowel in mijn nieuwe bestuurderstol als in mijn voorgaande rollen.
Eén van de grootste opgaven waar het Bergse gemeentebestuur nu voor staat is de aanpak van de steeds verder oplopende miljoenenschuld, die inmiddels ruim een kwart miljard euro bedraagt, Hoe kijk je daar tegenaan?
“Het wordt zeker een flinke klus. Ik heb de schuldenproblematiek vanaf de zijlijn gevolgd maar ken er nog niet alle ins en outs van. Ik ben heel erg gedreven om te kijken hoe je dit doorbreken en hoe je eruit komt. Dat kan niet anders dan door keuzes te maken die die een grote impact zullen hebben op veel mensen. Elke overweging daarbij zal je heel goed moeten analyseren. Als je die keuzes niet goed kan uitleggen, zal er ook geen maatschappelijk begrip voor zijn.”
Al wethouder maak je deel uit van een team van vijf mer naast de zittende wethouders Patrick van der Velden en Barry Jacobs ook de mede-nieuwkomers Jeroen de Lange en Minjon van der Zwan. Heb je al kennis gemaakt met je nieuwe collega’s?
“Jazeker, er is al een eerste online teamoverleg geweest en donderdag volgt de eerste een live-ontmoeting. Met meesten had ik al kennis gemaakt vanuit mijn eerdere functies, alleen Minjon heb ik nog niet gezien.”
Is er in het teamoverleg al gesproken over een mogelijke portefeuilleverdeling?
“Daar is met de formateurs al wel over gesproken maar nog niet met de wethouders onderling.”
Heb je zelf een persoonlijke voorkeur voor een portefeuille of een richting?
“Het zou zinvol zijn, dat je aan de ene kant dichtbij je ervaring gaat staan – dat kost minder inwerktijd- maar een frisse blik op de portefeuilles hebben kan ook heel goed zijn. Het zal een mix worden, verwacht ik. Als bestuurder neem je kennis en ervaring mee in het team, maar je neemt ook jezelf mee met je kritische inzicht.
“Je zegt: je neemt je ervaring mee in het college. Ligt het voor de hand dat je je ervaring met en kennis van de biobased en duurzame economie ook in het wethouderschap tot uiting zal laten komen?
“Dat ligt er helemaal aan: wat doen de anderen? Daarom is het een goede keuze om er een zakencollege te maken., zonder politieke kleuring. De wethouders kijken niet waarop ze politiek kunnen scoren want dat is niet relevant.”
Een college zonder politieke kleur is nieuw voor Bergen op Zoom. Hoe ga je dat voorkomen? Mensen zullen toch naar individuele politiek kleuren van wethouders kijken.
“Daar mag je naar kijken maar uiteindelijk word je als wethouder beoordeeld op de zakelijkheid die van je verwacht wordt. En wat politieke kleur betreft: iedereen stemt ergens op, dat doen we allemaal. Je moet het veel meer bedrijfsmatig kijken: hoe gaan we onze gemeente besturen?”
“Kijkend naar je cv, ben je in het verleden politiek actief geweest voor de PvdA in de Bredase gemeentepolitiek waar je een aantal jaren duoraadslid bent geweest. Ook was je bij de afgelopen waterschapsverkiezingen lijstduwer voor de PvdA Maar je PvdA-achtergrond neem je dus niet mee in je wethouderschap.“
“Inderdaad, dat klopt. Ik zit hier niet voor één bepaalde politieke partij, maar ik ben een wethouder voor iedereen”
Is het overigens nieuw in Nederland, dat er op zo’n manier naar lokaal bestuur gekeken wordt met de vorming van een zakencollege?
“Er zijn wel voorbeelden op provinciaal niveau maar gemeentelijk is het nieuw. Aan de ene kant jammer, want er is geen vergelijkingsmateriaal. Alles zal zich in de praktijk moeten gaan uitwijzen. Het is gedurfd van de Bergse gemeenteraad, die niet langer denkt in termen van oppositie of coalitie maar puur kijkt naar wat het beste is voor de gemeente. En daarbij een gezamenlijk opdrachtgeverschap hebben opgepakt. Petje af!”
Het zakencollege komt tot stand halverwege de lopende raadsperiode; in maart 2022 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Zie je dit als een afgebakende, tweejarige functie of wil je ook ná 2022 verder als wethouder?
“Zover kijk ik nog niet vooruit. Ik richt me vooral op de bestuursopdracht die we met ons vijven plus de burgemeester als team oppakken. En over twee jaar zijn er weer verkiezingen, dat klopt. Ik zal in elk geval niet meedoen. Want als bestuurder zit je er niet politiek en heb je niets met verkiezingen te maken.”
We zitten nu in de coronacrisis. Volgens een onlangs door de gemeente gehouden impactmeting hebben veel mensen onzekerheid over de toekomst. Dat moet toch een moeilijke start voor het nieuwe college zijn.
“Dat heeft onlosmakelijk gevolgen, inderdaad. De coroacrisis heeft inderdaad een forse impact op de samenleving en raakt alle inwoners van Bergen op Zoom. Maar dat geldt voor iedereen in heel Nederland en wereldwijd. We hebben ermee te dealen.”
Je zal één van de wethouders zijn die vorm gaat geven aan de anderhalvemeter-samenleving in onze gemeente. Een gemeente die gewend is aan grote en drukbezochte evenementen zoals Vastenavend, de Halsterse braderie en Krabbenfoor.
“Er gaat veel veranderen. We zitten nu een een intelligente lockdown maar wat voor economie komt er straks terug en hoe ziet deze eruit, ook maatschappeliik? Dat zullen we stapsgewijs meemaken. We kunnen alleen maar afwachten en ons voorbereiden op alle wijzigingen. Daar zullen we heel goed naar moeten kijken, ook per portefeuille.”
Over maatschappelijke evenementen gesproken: carnaval in Limburg of Vastenavend in het Krabbegat?
“Dat wordt een hele lastige. Mijn man komt uit Maastricht en we zijn al jarenlang gewend om de dinsdag naar Limburg te gaan. Maar dat zal nu misschien wel anders worden. In elk geval gaan we toch maar andere kleding kopen die we hier met de Vastenavend kunnen dragen.”
Op dit moment ben je directeur van de Green Chemistry Campus. Een instelling die onder jouw handen tot stand is gekomen en gegroeid tot wat die nu is. Wordt het niet moeilijk dat los te moeten laten?
“Dat hoort bij keuze voor het wethouderschap. Ik vond het moeilijkste van die keuze was, om mijn team te moeten vertellen dat ik ingegaan ben in het aanbod. Dat vond ik het allermoeilijkste gesprek dat ik heb moeten voeren. Het nieuws kwam voor mijn teamleden bij de GCC als een grote verrassing. De dag na Koningsdag, dinsdag 28 april, heb ik het hen verteld nadat de Bergse fractievoorzitters het de vrijdag ervóór al wisten, In het tussenliggende weekeinde heb ik nog een aantal mensen uit mijn directe omgeving gebeld omdat ik graag wilde dat ze het nieuws van mij persoonlijk zouden horen in plaats van het uit de media te moeten vernemen.”
Maandag 25 mei is je beëdiging als wethouder. Hoe ga je dat doen met de overdracht van taken bij het GCC?
“Uiteraard laat ik mijn werk bij het GCC niet zomaar uit mijn handen vallen en er zal een overbruggingsperiode zijn. Ik ben bezig een plan te maken om het directeurschap over te dragen en dat moet vervolgens door de commissaris en aandeelhouders goedgekeurd worden, vóór ik mij kan uitschrijven als directeur. Iets zomaar loslaten is nooit goed en dat heeft mijn GCC-team ook niet verdiend. Bovendien: de NV Aangenaam Bergen op Zoom, en daarmee ook de gemeente Bergen op Zoom, is één van de aandeelhouders van GCC en daarom moet de overdracht ook goed en zorgvuldig geregeld worden. Al met al wordt de komende periode een combinatie van afbouw bij GCC én een vliegende start met het nieuwe college van B&W.”
Bij het college krijg je een deeltijdfunctie van 80 procent, en je blijft nog werkzaam daarnaast voor je eigen bedrijf.
“Dat klopt. Eén dag in de week, dus de overige 20 procent, werk ik voor een project van Cosun in Dinteloord. Deze taken combineer ik nu al vanuit mijn huidige functie bij BCC en dat blijf ik ook doen vanuit mijn wethouderschap. En ja, dat is voor mij goed combineerbaar. Het heeft vooral te maken met focus en discipline. Goed overzicht houden, weten waar de prioriteiten liggen. eerlijk zijn naar jezelf en naar de opdrachtgevers.”
De gemeente Bergen op Zoom zet sterk in op de agrofoodsector met forse investeringen en dat wel de sector waarin Cosum actief is. Hoe vcorkom je dat er een strijdigheid van belangen ontstaat en dat beide functies -je wethouderschap en je functie bij Cosun- elkaar gaan raken?
“Vooral door kien te zijn en alert te blijven, zowel vanuit mijzelf als door mijn collega’s. Als er maar één kans is dat er een raakvlak ontstaat dan maak ik een pasje zijwaarts en pak ik een betreffend dossier niet op en stem ik niet mee.”
Verwacht je die alertheid ook van de Bergse raad?
“Vanzelfsprekend, het is nu eenmaal de taak en opdracht van de raad om altijd kien te blijven op het uitvoerende gemeentebestuur.”
Het wethouderschap duurt voor twee jaar en zoals je eerder aangaf, is het niet zeker hoe het na de verkiezingen van 2022 verder zal gaan. Is er een mogelijkheid om terug te keren naar de GCC in 2020?
“Dat heb ik we kort besproken met de Raad van Commissarissen maar in deze positie is er geen terugkeergarantie. Ik hoop vooral dat de GCC zich verder doorontwikkelt op de weg zoals dat nu gaat. Of er voor mij dan nog een rol is weggelegd, blijft koffiedik kijken.”