(Tekst: Han Verbeem, foto: Hans-Jorg van Broekhoven)
BERGEN OP ZOOM – Het is verreweg de grootste theaterproductie die De Vierschaar in haar twintigjarig bestaan heeft neergezet. Vanaf donderdag is op de Waterschans tijdens tien speeldagen de voorstelling Supersum te zien waarin het Bergen op Zoom van de laatste dagen vóór de bevrijding wordt neergezet, nu 75 jaar geleden. De generale repetitie gaf dinsdagavond een voorproefje van wat komen gaat. KijkopBergenopZoom was erbij.
Oktober 1944. Terwijl in Woensdrecht en Hoogerheide zwaar wordt gevochten door de Canadese soldaten, bereidt de Scheldestad zich voor op het ergste. Burgemeester Koolen (een personage losjes gebaseerd op oorlogsburgemeester Han Lijnkamp) probeert de stad zo goed en zo kwaad als het kan te behoeden voor de vernietiging. De inwoners maar vooral de Duitse bezetters staan onder extreme druk.
Bijna levensecht
Regisseur Arthur van Broekhoven en coördinator Willem Mathijssen zetten een voorstelling neer waarin de beklemmende sfeer bijna levensecht wordt. "De verhaallijn is op een aantal punten misschien niet helemaal historisch correct maar tja, het is tenslotte theater", zegt Van Broekhoven. De kleding van de 143 spelers klopt volledig met het tijdsbeeld. Plusfours en gleufhoeden voor de heren, watergolfkapsels en plooirokken met bloemmotief voor de dames. Ook de militaire kostuums zijn tot in de details afgewerkt, inclusief de onderscheidingen. Het gebruikte materieel is origineel, zo ook de wapens waarmee de Duitse en Canadese miitairen rondlopen.
Dubbel gevoel
"Het heeft een dubbel gevoel om rond te lopen met een wapen dat in de oorlog ook echt is gebruikt", zegt Emiel Wilbrink, één van de hoofdrolspelers. Hij speelt een op-en-top foute Duitser die geestelijk verknipt is teruggekeerd van het front. Maar niet alles is zwart-wit. De grens tussen goed en kwaad vervaagt gaandeweg de voorstelling. Uiteindelijk blijkt het om mensen te gaan die, aan welke kant ze ook staan, een einde willen aan deze verschrikkelijke en zinloze oorlog. Het gaat om grote helden en klein verzet, dat uiteindelijk bepalend blijkt te zijn voor het verloop van de oorlog. Sommige fragmenten zijn aangrijpend en kunnen, zeker bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt, het nodige losmaken.
Tussen angst en hoop
Tegelijk is er ondanks de dreigingen van dood en vernieling ook hoop op een betere toekomst. Er wordt gezongen in een café -liedjes van Zarah Leander en Marlene Dietrich- en er zijn repetities voor een Bergse revue. Maar er is ook angst. Loeiende luchtsirenes, burgers met koffers die een veilig heenkomen zoeken. Op de achtergrond verschijnen lichtbeelden met Duitse propaganda en historische geluidsfragmenten van Reichspropagandaminister Joseph Goebbels. "Wollt Ihr den totalen Krieg", zo weerklinkt het inmiddels beruchte fragment uit de Sportpalastrede.
Let's take this damn'd place
Het is deze totale oorlog die Europa op de rand van de waanzin heeft gebracht en leidde tot verwoestingen in onze regio tijdens de Slag om de Schelde. Alleen Bergen op Zoom heeft in westelijk Brabant de strijd relatief ongeschonden doorstaan, op beschietingen bij de Zoomdam na. "Hell Bill, let's take this damn'd place". Met deze woorden reden de Canadese troepen van de regimenten South-Alberta en Lincoln-and-Welland nagenoeg ongehinderd de stad binnen. Vrijdag 27 oktober 1944, om 16.40 uur, werd Bergen op Zoom bevrijd.
- Meer foto's zien? Klik hier!
- Wie de voorstelling wil zien: er zijn nog kaarten beschikbaar. Er zijn vanaf de première op 17 oktober dagelijks voorstellingen tot en met 27 oktober. Kijk op: www.devierschaar.nl