INGEZONDEN MEDEDELING
De beweging van ouderen binnen de transformatie van zorg en welzijn
Voorkomen is beter dan genezen
Wat moet er gebeuren om comfortabel ouder te worden? Dat was de hamvraag tijdens het gelijknamige symposium. Een van de antwoorden is preventie. Niet alleen de zorg- en welzijnsorganisaties en politiek, maar ook het bedrijfsleven en het publiek moeten inzetten op het voorkomen dat mensen in het medische circuit of hulpverleningstraject belanden. Tijdens deze middag werd duidelijk dat al veel preventieprojecten en hulpmiddelen bestaan, maar dat daartussen nog veel verbindingen te leggen zijn.
Ad van Rijen, bestuurder WijZijn Traverse Groep, concludeerde aan het eind van de middag “Door verbindingen te leggen tussen overheden, projecten, leeftijden en thema’s kunnen we de transformatie van ‘zorgen voor…, naar zorgen dat…’ versnellen en de mogelijkheden vergroten. WijZijn zal zich inzetten om deze verbindingen tot stand te brengen. Samen krijgen wij immers meer voor elkaar.”
Transformatie van zorg en welzijn
De zorg en welzijn in Nederland is sinds krap anderhalf jaar anders georganiseerd. Tijdens dit veranderingsproces, ook wel transformatie genoemd, zijn bepaalde verantwoordelijkheden van het Rijk overgedragen naar de Gemeenten. Verantwoordelijkheden zijn hierdoor dichter bij de mensen zelf gelegd. De visie is nu om ‘met elkaar, voor elkaar te zorgen’, waarbij de eigen kracht van mensen centraal staat. Die eigen kracht wordt versterkt door de kracht van de mensen om je heen, onder andere die van professionals.
Tijdens het symposium werd in het bijzonder de beweging van ouderen binnen dit veranderingsproces besproken. Kunnen zij mee bewegen? Waarom wel of waarom niet? Ouderen kunnen veel betekenen voor elkaar en voor anderen, bijv. als vrijwilliger en mantelzorger. Zij zijn dan ook een krachtige partij om mee in gesprek te gaan. Door dit gesprek aan te gaan kunnen gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties blijvend aansluiten op hun ondersteuningsvraag. Tijdens het symposium werd duidelijk dat dementie en eenzaamheid redenen zijn waardoor ouderen lastig kunnen meebewegen. Speerpunten vanuit de politiek zijn dan ook gericht op preventie en vroegsignalering, waardoor ouderen zolang mogelijk comfortabel thuis kunnen blijven wonen.
Langer thuis wonen
Chantal van Spaendonck van het Care Innovation Centre (CIC) schetste de situatie dat mensen langer thuis blijven wonen. Met het stijgen van de jaren komen veelal lichamelijke beperkingen, maar ook dementie. Hulpmiddelen in en om het huis kunnen het leven vergemakkelijken, ook voor de mantelzorger. Chantal had daar een treffend voorbeeld van: In hun ‘Huis van Morgen’ in Roosendaal ontvangen ze o.a. studenten. Zij mogen iets uit het Huis van Morgen meenemen waarmee iemand in hun nabije omgeving baat kan hebben. Een van de studenten nam een lampje mee voor zijn vader. Dit lampje ligt onder het bed en floept aan zodra iemand eruit stapt en gaat weer uit nadat het een poos geen beweging registreert. Voor de vader een reuze handig hulpmiddel, omdat hij ’s nachts niet meer op zoek moet naar het bedlampje. Voor de moeder net zo fijn, omdat zij niet meer wakker wordt van de nachtelijke zoektochten van haar man.
Succesvolle projecten
Naast praktische hulpmiddelen kwamen ook succesvolle projecten ter sprake. Lieky van Beek van Zet fleurde de middag op met haar presentatie over de gemeentelijke inkleuring. Zij gaf als voorbeeld het verschil in aanpak bij de succesvolle ‘dementievriendelijke gemeenten’ Woensdrecht, Steenbergen en Bergen op Zoom. De eerstgenoemde steekt in op huiskamerprojecten en heeft een flyer met tips ontwikkeld voor ondernemers. Steenbergen organiseert op Wereld Alzheimerdag een evenement waarbij ze actief de burgers, middenstand en instellingen betrekken. Bergen op Zoom ontwikkelt een lespakket voor scholen en richt zich in de voorlichting vooral op sportverenigingen. Lieky pleitte tijdens haar presentatie voor het belang om écht in gesprek te gaan met ouderen en niet alleen om naar problemen te vragen, maar ook naar oplossingen. Ze eindigde met de quote “Hoe meer ideeën je deelt, hoe meer ideeën je krijgt.” Wat mooi aansluit bij de conclusie van deze middag om meer verbindingen te leggen.
Andere vormen van zorg
Caroline Peeck van Schuttelaar & Partner sprak in haar presentatie ‘Vitaal ouder worden: trends en ontwikkelingen’ over het belang van de terugkoppeling van resultaten en de verbinding van projecten tussen landelijke en gemeentelijke overheid én met de zorgverzekeraar. Deze laatste heeft ook een belangrijke rol in het voorkomen dat mensen in het medische circuit belanden. Dat betekent volgens Caroline dat er andere vormen van zorg zullen ontstaan. “De huisarts schrijft dan bijvoorbeeld geen antidepressiva voor, maar een lidmaatschap bij de senioren wandelvereniging.” Wat meteen een voorbeeld is voor de aanpak van eenzaamheid onder ouderen. Landelijk gezien heeft 1 op de 10 mensen niemand om zich heen, bij ouderen is dat 1 op de 5. Om sociale contacten aan te gaan moeten ouderen het onbekende betreden en dat is lastig. Bovendien werd uit de discussie in de zaal duidelijk dat er een soort taboe heerst op eenzaamheid. Mensen komen er heel moeilijk voor uit, terwijl eenzaamheid funest is voor geest én lichaam. Laagdrempelige sociale activiteiten voor ouderen zijn daarom levensbelangrijk. Het geluksgevoel vergroot en daarmee de kwaliteit van leven. Mensen durven meer te ondernemen en gaan vaker op stap.
Stad van morgen
Dat is meteen het bruggetje naar de presentatie van Yvonne Kammeijer, wethouder Bergen op Zoom, over de ‘stad van morgen’, waar ook ouderen gemakkelijk kunnen manoeuvreren en vertoeven, zonder bang te zijn om te vallen of ‘het niet meer te weten’. Volgens haar moet de toegankelijkheid van diverse voorzieningen leeftijdsvriendelijker, zoals (openbare) ruimten en gebouwen, OV, maar ook informatie en communicatie, vrijetijdsbesteding en (vrijwilligers)werk. Als voorbeelden voor de toegankelijkheid van ruimten en gebouwen gaf zij: “Voldoende zitplekken waar je niet hoeft te betalen (zoals een terras), ruimte voor scootmobiels en plat plaveisel.”
Comfortabel ouder worden
Yvonne maakte ook van de gelegenheid gebruik om Martien van Leeuwen te bedanken voor zijn ‘afscheidscadeau’. Het symposium ‘Comfortabel ouder worden’ was immers door WijZijn Traverse Groep op initiatief van Martien georganiseerd. Hij wilde graag dat zijn afscheid, als directeur van (voormalig) Stichting Welzijn Ouderen, in het teken zou staan van kennisdeling. WijZijn bedankte Martien op geheel eigen wijze door hem een persoonlijke lintjesregen te laten ondergaan: van iedere bezoeker kreeg hij een lintje met een persoonlijke bedanktekst. Niet alleen van de bezoekers van het symposium, maar ook van de aanwezigen op de aansluitende receptie.
Artikel: WijZijn Travese Groep
Foto's: Albert Joossen ®