(Foto: Pixabay)
De jaarlijkse bijdrage aan gemeenten via het gemeentefonds bedraagt zo’n € 30 miljard en wordt vanaf 2022 anders verdeeld. BSD-voorman Louis van der Kallen vraagt zich af: hoe gaat bepaald worden wat Bergen op Zoom daarvan mag verwachten?
door: Louis van der Kallen, gemeenteraadslid en fractievoorzitter BSD
Op 2 juni stuurde de verantwoordelijk minister Ollongren het eindrapport met gevolgen van de herijking in het sociaal domein van onderzoeksbureau AEF (Andersson Elffers Felix) naar de Tweede Kamer. Hoewel de uiteindelijke verdeling nog kan veranderen, is al wel een globaal beeld te geven.
Sociaal domein
Het valt op dat de nieuwe omvang van het sociaal domein (WMO en Jeugdzorg) als geheel 285 miljoen euro kleiner is. In het gemeentefonds-nieuwe-stijl gaat er in het sociaal domein ruim 800 miljoen euro minder naar de WMO en 500 miljoen euro meer naar Jeugd. Bij Jeugd zijn al langer geluiden over tekorten en bij WMO hangt de verschuiving volgens de AEF-onderzoekers vooral samen met het subcluster dat in de oude verdeling gerelateerd is aan hulpmiddelen. De omvang van dat cluster wordt fors kleiner.
Forse verschillen
Als gevolg van de herverdeling zal het bedrag wat gemeenten krijgen fors kunnen verschillen met de uitkering uit het gemeentefonds nu, van +16 tot -27 procent van het budget. Als geheel gaan de kleinste gemeenten (tot 20.000 inwoners) er het hardst op achteruit: – 58 euro per inwoner. Ook de categorie 20.000 tot 50.000 inwoners moet een flinke veer laten: – 33 euro per inwoner. Gemeenten met 50.000 tot 100.000 inwoners krijgen te maken met een min van gemiddeld 9 euro per inwoner. Grotere gemeenten hebben de meeste voordelen van de herijking oplopend tot plus 106 euro per inwoner voor gemeenten boven de 250.000 inwoners. Dit zijn gemiddelden en daarmee een grove maat.
Zes ton minder voor Bergen op Zoom
Op basis van gemiddelden komt Bergen op Zoom er niet positief uit. Als er niets verandert, wordt per 2022 het uitkeringsdeel voor het sociaal domein voor Bergen op Zoom dan met circa 600.000 euro verlaagd. En dat terwijl de verliezen op dat onderdeel van de gemeentelijke begroting in 2019 al bijna 9 miljoen waren. De rode kleur van het rood staan van de gemeente Bergen op Zoom wordt steeds dieper. De tekorten in het sociaal domein wegen bij veel gemeenten zwaar en dragen er aan bij dat meer dan tweehonderd gemeenten in het rood staan.
Onvoldoende toekomstbestendig
De resultaten van het onderzoek naar de effecten in de andere gemeentelijke domeinen worden na de zomer verwacht. De tussenrapportage over de andere gemeentelijke domeinen geeft aan dat het (nieuwe) model onvoldoende toekomstbestendig is en dat er sprake is van nog te veel onlogische en onverklaarbare uitkomsten en niet uitlegbare herverdeeleffecten.
Gemeentefonds onder de loep
In de begeleidende Kamerbrief geeft de minister aan, dat het haar voorkeur heeft het Gemeentefonds in de volle breedte te herijken en de uitgavenclusters in hun onderlinge samenhang te bekijken. Daarna zal ze de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Raad voor het Openbaar Bestuur om advies vragen. Voor het einde van dit jaar wil ze de Tweede Kamer een definitief voorstel voor de nieuwe verdeling van het gemeentefonds voorleggen.
Aan de achterste mem
Nu lijkt het erop dat bij grotere gemeenten de kassa bij de herijking van het gemeentefonds harder gaat rinkelen en Bergen op Zoom aan de achterste mem komt te hangen. Werk aan de winkel voor het nieuwe college (richting VNG) en de landelijke politieke partijen (richting Tweede Kamer) of is het een extra argument voor een gemeentelijke herindeling?