(Illustraties: Pixabay / Mohamed Hassan)
De gemeente is geen zakelijke onderneming. Vaak wordt die vergelijking wél gemaakt. “Als het een bedrijf was dan had dit al lang…” Het is natuurlijk goed om te leren van een bedrijfsmatige aanpak, schrijft Joost in zijn rubriek ‘Joost mag het weten’, want daar is hij een groot voorstander van. Niet alleen financieel, maar bijvoorbeeld ook qua dienstbaarheid.
door: Joost Pals, gemeenteraadslid en financieel woordvoerder VVD
Een gemeente is immers een monopolist, je kunt er niet omheen en dan is het des te belangrijker dat ambtenaren zich realiseren wat het bestaansrecht is voor een gemeente: het mogen dienen van de inwoners.
Rendement
Een bedrijf zal doorgaans (ook) een financieel rendement willen behalen. Dat ligt bij een gemeente anders. Een goede gemeente zal zorgen voor een houdbare financiële positie. Maar centraal hoort het verwezenlijken van maatschappelijke doelen te staan. Van klein tot groot. Het leveren van een paspoort. Het zorgen voor sociale voorzieningen. Een schone openbare ruimte. Bijdragen aan een florerende economie. Voldoende huisvesting. De mate waarin een gemeente zich daarmee moet bezighouden verschilt per politieke partij.
Kritische blik
De financiële situatie van de gemeente noopt tot een kritische blik wat die maatschappelijke doelen allemaal kosten. Dat is noodzakelijk omdat de gemeente financieel met de rug tegen de muur staat. Maar het brengt ook een vreemd denkkader met zich mee. Je ziet namelijk als tegenreactie op de aangekondigde bezuinigingen dat mensen zich gaan verdedigen dat hun club toch echt wel zorgt voor financieel rendement. Dat een processie of een openluchtvoorstelling,via via via, ook inkomsten opbrengt en daarom belangrijk is.
Schrikreactie
Misschien is het een schrikreactie, maar curieus in elk geval. Want de wenselijkheid (‘het nut’) van een maatschappelijk doel hoort niet primair vanuit financieel perspectief benaderd te worden. We beoordelen rechtbanken ook niet op basis van hoeveel geld ze in het laatje brengen. Nee, in dat voorbeeld gaat het om principes als rechtvaardigheid en rechtszekerheid.
Medemenselijkheid
Sociale voorzieningen zijn er niet voor het financieel rendement, maar vanwege medemenselijkheid. Kunst en cultuur om tot nieuwe ideeën en gedachten te komen. Als je maatschappelijke doelen puur benadert vanuit financieel rendement dan blijven er weinig overeind. Financieel zijn het verlieslatende zaken. Daarnaast geeft zo’n beoordeling geen antwoord op de verdeling van middelen: moet er meer geld naar cultuur dan sociale voorzieningen indien het financieel rendement groter zou zijn? Dat zou absurd zijn.
Terug naar de praktische situatie in Bergen op Zoom anno 2020. Het geld is op. Dat subsidies via via via ook inkomsten opleveren, dat kan, maar de gemeente draagt de kosten en ziet, met de financiële bril, hooguit heel indirect iets van de opbrengsten.
Durf te vragen
In plaats van een betoog over het financieel rendement van culturele evenementen zou het beter zijn na te denken over andere verdienmodellen. Kijk meer naar sponsoring. Durf ook een duidelijkere bijdrage van bezoekers te vragen. Ja, ik weet dat er tal van tegenargumenten te noemen zijn. Ja, zo ging het vroeger niet. Maar er is méér dan de gemeente. Er is meer dan subsidie van de gemeente. En omgekeerd is er voor de gemeente ook meer dan de culturele verenigingen die zich nu roeren. De gemeente ziet zich bijvoorbeeld gesteld voor bezuinigingen op sociale voorzieningen en de openbare ruimte.
Te ruime voet
Tot slot, zo bruut of barbaars is het niet, als sommigen willen doen voorkomen. Voor cultuur en sport gaat de gemeente terug naar het landelijk gemiddelde. Er is op te ruime voet geleefd. Dat is voorbij.